Pa boer, dus Jan Taks ook? Of toch studeren? Het werd van allebei een beetje voor de 71-jarige Gestelaar, die nog dag in dag uit meedenkt over oplossingen om de land- en tuinbouw - en de wereld op zich - te verduurzamen.
Of Jan Taks ooit wel eens uit staat? ,,Goeie vraag’’, reageert hij zelf. ,,Nee’’, antwoordt zijn vrouw even prompt als resoluut vanuit de keuken. Tijdens het sporten toch wel, oppert hij, en als hij zijn aandacht heeft bij hun drie kinderen en zes kleinkinderen. ,,Nou…’’
Neem de B&B die ze net hebben geopend in hun huis in hartje Gestel. Bed bij Jet. Haar ding dus. ,,Ja, haar ding’’, beaamt de 71-jarige Taks. ,,Ik heb al wel geopperd dat het wellicht leuk is om een arrangement te maken van vijf dagen met bijvoorbeeld een dag duurzaamheid, een dag naar Den Bosch, enzovoort.’’ Maar goed, eerst maar eens rustig opstarten.
Oprichter van de Coöperatie Dommelstroom
Zo is dat hoofd van hem altijd in beweging. Is het niet als oprichter van de Coöperatie Dommelstroom - van de waterkrachtcentrale in de Dommel en de zonnepanelen op sporthal Theereheide - dan wel als woordvoerder van de denktank die risicovolle verkeersknelpunten in de bebouwde kom van Sint-Michielsgestel wil wegnemen.
Of als kersvers directeur van het Projectbureau Herstructurering Glastuinbouw Bommelerwaard (PHTB), waarbij er nog wel wat plooien glad te strijken zijn. ,,Ik vind het leuk om samen met andere mensen na te denken over ingewikkelde vraagstukken.’’ Zo is hij als innovatie-manager glastuinbouw onder meer betrokken bij de ontwikkeling van het bedrijven- en tuinbouwgebied Next Garden tussen Bemmel en Huissen waar onder meer legale wietkweek mag starten.
,,Het samenwerken met mensen van andere generaties geeft me energie. Ik wil toekomstige generaties helpen met mijn inzet op het gebied van onder meer duurzaamheid en voedselvoorziening. Zodat ik iets te vertellen heb als een van mijn kleinkinderen over tien jaar vraagt: opa, wat heb jij gedaan aan het bezweren van de klimaatcrisis?’’
Opgegroeid in een gezin met dertien kinderen
Jan Taks werd in november 1949 geboren in het West-Brabantse Terheijden. Hij groeide op in een gezin met dertien kinderen. Zijn ouders hadden een gemengd boerenbedrijf met onder meer koeien, kippen, varkens, bieten, rogge, tarwe en het paradepaardje: de vroege aardappels. En dat op in totaal 30 hectare grond. ,,Mijn vader had zijn eigen polder. Die lag twee meter onder NAP. Met een dieselgemaal pompte hij water uit die polder. Zat ook een schroef in.’’
Ah, hebben we daar de inspiratiebron te pakken voor de Gestelse waterkrachtcentrale, waarbij de druk van het water de vijzel in gang zet? ,,Niet helemaal. Dat kwam pas later toen ik aan de Landbouwuniversiteit met water aan de slag ging.’’
Bij wat nu de Wageningen Universiteit heet kwamen de landbouw en studeren voor hem samen. Tussen die twee kon hij moeilijk kiezen. ,,Ik had tien zussen en twee broers. Mijn oudste broer ging studeren, mijn tweede broer koos voor de boerderij. En ik wist niet wat ik moest doen. Ik wilde veearts worden, maar de veearts die bij ons thuis kwam raadde dat af. Hij noemde drie redenen: ‘Boeren zijn altijd boos, je moet ’s nachts je bed uit en je loopt kans een trap van een koe of een paard te krijgen’. Dat laatste is die dierenarts uiteindelijk wrang genoeg zelf overkomen, waardoor hij halfzijdig verlamd raakte.’’
Toen wist Taks: dat dus niet. Hij koos uiteindelijk voor de richting landinrichting en kwam te werken bij de toenmalige Cultuurtechnische Dienst. Hij was actief in de provincies Overijssel, Limburg, Noord-Holland en Utrecht. Op zijn bordje onder meer zes ruilverkavelingen in Noord-Holland. Van lieverlee kwamen daar allerlei andere opdrachtgevers en klussen op het gebied van ruimtelijke ordening, milieu en verkeer en vervoer achteraan. Onder meer voor de provincie Noord-Brabant.
,,Dat maakte dat we in 1987 in Sint-Michielsgestel zijn gaan wonen. We zaten in Heiloo’’, zegt hij over de plaats ten zuidwesten van Alkmaar. Uiteindelijk kwam hij ook in de glastuinbouw terecht. Sinds een half jaar is Taks aan de slag als directeur van het PHTB. In 2009 opgericht door de gemeenten Zaltbommel en Maasdriel, Waterschap Rivierenland en de provincie Gelderland.
De opdracht: de glastuinbouw en paddenstoelenteelt zoveel mogelijk in speciaal aangewezen gebieden met groeimogelijkheden onderbrengen. Waarmee wellicht ook het vervoer centraler en daarmee duurzamer georganiseerd kan worden. Het wil alleen nog niet overal even hard vlotten. Dus zit Taks momenteel met Jan en alleman om tafel. Op zoek naar dat wat partijen bindt om van daaruit nieuwe stappen te zetten.
En als die vraag dan straks komt? ,,Opa, wat heb jij gedaan aan de klimaatcrisis?’ ,,Dan neem ik een van mijn kleinzonen mee naar plaatsen waar ik iets betekend heb.’’ Zoals naar Next Garden. Daar wil ik over tien jaar heen en tegen mijn kleinzoon kunnen zeggen: kijk Lucas, opa heeft eraan bijgedragen dat dit nu nog steeds een bijzonder project is.’’
Van alle markten thuis
Taks (71) werkte zowel in loondienst als zelfstandig op tal van plaatsen. Zoals als leidinggevende bij de afdelingen ruimtelijke ordening buitengebied, ruimtelijke ordening stedelijk gebied en verkeer en vervoer van de provincie Noord-Brabant.
In 2003 werkte hij een jaar in Estland waar hij een evaluatie- en monitoring systeem hielp opzetten op het ministerie van landbouw.
Daarna volgde twee grote projecten op het gebied van duurzaam goederenvervoer voor de provincies Zuid-Holland, Zeeland, Gelderland en Noord-Brabant en een rol bij de intergemeentelijke samenwerking tussen twaalf gemeenten in West-Brabant.
Ook was Taks actief voor het Terneuzense WarmC02 dat een techniek ontwikkelde waarmee restwarmte en CO2 levert aan de glastuinbouw.
Hij was manager herstructurering glastuinbouw in het Westland en was en is ook nog steeds innovatiemanager in het gebied van de Greenport Arnhem Nijmegen.
Artikel: De Gelderlander
Foto: Marc Bolsius
